Σύλλογοs Αποδήμων Νικοκλειανών Παρ. Τζαβέλλα 13 Σταυρούπολη Θεσσαλονίκης Τ.Κ. 56431 Email επικοινωνίας:nikokleia.san@gmail.com

9 Απριλίου 2016

Τα παιδικά χρόνια στην Νικόκλεια στις δεκαετίες του 50,του 60 και του 70


   Με  μεγάλη  χαρά  δεχτήκαμε  τις αναμνήσεις του Χατζηιωαννίδη Τάσου   (δασκάλου  του  χωριού  μας) για την Νικόκλεια των  παιδικών του  χρόνων  με  αναφορά  στις δεκαετίες του 50  του 60 και  του 70.

Μας  ξάφνιασε  χαρούμενα το γεγονός  ότι μπόρεσε να  σχηματοποιήσει  τόσο  όμορφα , πρόσωπα , πράγματα  και  καταστάσεις εκείνων  των  εποχών  , τα οποία  σιγά - σιγά  είχαν  αρχίσει  να  ξεθωριάζουν  στο πέρασμα  των  χρόνων.Θα  δημοσιεύσουμε  στη  σελίδα  μας, αυτές  τις  αναμνήσεις αφενός  για  να  θυμηθούμε και  αφετέρου  στη  συνέχεια  με  τη  συμμετοχή  και  άλλων να τις  εμπλουτίσουμε .
ΔΗΜΟΣΙΕΥΟΥΜΕ ΑΥΤΟΥΣΙΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Μάρτης    2015 
Αγαπητέ Μιχάλη,  καλημέρα!

  Στέλνω κάποιες σκέψεις σχετικά με τα παιχνίδια που παίζαμε και θα προσπαθήσω να τα καταγράψω με λεπτομέρειες, ωστόσο αν έχεις κάποια διαφοροποίηση ή και ένσταση μου το αναφέρεις.

  Συγχαρητήρια για άλλη μια φορά για τις συγκινήσεις που μας προσφέρεις μαζί με τα υπόλοιπα μέλη του Δ.Σ.  Σας ευχαριστούμε όλους  όσους έχετε  εμπλακεί στα δρώμενα του Συλλόγου.

   Με την ενεργοποίηση των αναμνήσεων όμως, μας φέρνετε το μακρινό χτες σαν να` ναι  σήμερα, τόσο με τη "χελιδόνα", όπως και με το "πουλάκι, το πουλάκι" ο Αποστόλης ή  τις Λαζαρίνες!!!

   Παράλληλα με αυτά έρχονται στο νου και μια σειρά από έθιμα και παιχνίδια των παιδικών μας χρόνων ζωντανά, που φανερώνουν νομίζω το πόσο σημαντικά  ήταν  όλα αυτά στην παιδική μας ηλικία κι ασφαλώς επηρέασαν στην κοινωνικότητα και στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του καθενός.

    Θα ήθελα έστω  να απαριθμήσω  και να  μοιραστώ μαζί σας κάποια έθιμα και παιχνίδια που μου έρχονται στο νου με μεγάλη ευκολία - είναι να απορεί κανείς, σα να μην πέρασαν οι κάποιες δεκαετίες από τότε που τα παίζαμε.

Τα παιδικά μας χρόνια στη Νικόκλεια
στις δεκαετίες του 50, του 60, του 70!!!

Ήταν τα λαχνίσματα!!
 ...για το ποιος θα φυλάει, το ποιος θα κυνηγά, το ποιος θα διαλέξει πρώτος στα ομαδικά παιχνίδια.

·       Μπιμπιλίκα ντρουμουζάνα, άρβανα   ντράγανα ...
·       τα πόδια  (βάζω , βάζεις, ...ολόκληρο - μισό - μυτούδα, ...     σι  πάτσα, μι  πάτσεις, ...και σε λίγο τσαμπαρλάκι με το μάλωμα!).

Τα παιχνίδια μας
    Παιχνίδια πολλά, σχεδόν όλα δυναμικά, ατομικά κι ομαδικά, ευφυΐας και συνεργασίας! 

·       οι μπίλιες
   Κακός χαμός στη Μπάρα, στην Τούμπα, στου παπά,  σ ` Πολυχρονής, και σε κάθε μαχαλά το ίδιο πανηγύρι με παίχτες και θεατές πάντα.
  Μην τσιορτσιοπ, παει τατάλια, ... όλη μέρα από μικρούς και μεγάλους, όλοι ένα. Θα θυμάστε πιστεύω κάποιους χωριανούς που δένανε  το μουλάρι ζεμένο στο κάρο, να δουν μια στιγμή το παιχνίδι και μετά γιατί όχι και να παίξουν λίγο κι ύστερα να συνεχίσουν την επιστροφή από το χωράφι στο σπίτι. Όπως και τον δάσκαλο τον Λάζαρο που δεν άντεχε τις φωνάρες μας κι έβγαινε και διαμαρτυρόταν.
·       το κουτσουλόνν
·       το κρυφτό
 μέσα σε μπαχτσέδες, μικροί μεγάλοι ως αργά τη νύχτα, (άντε ουρέ, νύχτωσε, φτάνν, σπίτια σας τώρα, φώναζε γιαγιάμ  Αναστάσινα, αγανακτισμένη από τις φωνές μας όλη μέρα).
·       το κυνηγητό
·       το σκλαβάκι,
 απ` τη Μπάρα στην Πουλιάνα κι φτάναμε ως στις αμμούδες του παπά. ...
·       το γερμανικό - μήλα
·       τριουτούδα
·       τριότα (με κεραμίδα)
·       κατσιούλα
·       σκαμνάκι
·       μακριά γαϊδούρα.
·       ξυλίτσ
Πρωί - πρωί τον χειμώνα με τα ξύλα που πηγαίναμε στο σχολείο για τη σόμπα.
·       μπάλα.
 απάντσ - ακάτσ ... αλλά  και το  "τσάμπιονς λινκ" της εποχής μας!
Αγώνες ανεπίσημοι με τα γύρω χωριά, πάντα υψηλού ενδιαφέροντος παιχνίδια.  Ιδιαίτερα όμως θυμάμαι το ελικόπτερο που άφηνε τη μπάλα να πέσει στη σέντρα για να αρχίσει το παιχνίδι: Ατρόμητος - Σύνταγμα!
 Τι παίχτες είχαμε τότε! Ποιος Μέσι κι ποιος Ρονάλντο!
·       μιγδαλίτσ
παιχνίδι που παιζόταν μετά τα κάλαντα των Χριστουγέννων και κρατούσε αρκετό καιρό. Πότε λέγαμε γκλάιντα;
·       μισίτσ,  ...κάποιοι ήταν μοναδικοί στην τσίκα!
·       Αινίγματα. Στο μπούρλιασμα συνηθιζόταν να παίζουμε το "ποιος είναι;" (κόρμακος, κορμακίνα και τα πλαδούδια).
·       τζιζζζ ή κατά τους πολύ παλιότερους  "ου καταλαβαινίτσιους"
·       καλογυρίτσ, παλιό παιχνίδι που το έπαιζαν κορίτσια, ακόμη και οι αρραβωνιασμένες.
·       κουτσουλό νν
·       καρφουτό με την ...λίμα κι ας την ψάχνει ου πατέρας!
·       φανάρια με τις καρπουζόκορες!
·       Τα πριονούδια και οι χειροτεχνίες στο σχολείο.
·       τσιλίκι τσουμάκι
λίγο το πρόλαβα , αλλά στην προσπάθεια να κάνω μόνος τσιλίκι θα το έτρωγα το μάτι, (κόντιψι).
·       πετροπόλεμος, ...τι να πούμε τώρα!!!     (Μόλις που το θυμάμαι, δεν το έπαιξα).
·       χιονοπόλεμος  ...δεν έλειπαν και οι εξυπνάδες, με  καμιά πετρούδα μέσα.
·       τσουλήθρα  ...σε σιδερένιο κοιλοδοκό στο πίσω μέρος του σχολείου.
·       σφυρκούδες
με τους βλαστούς από τα χασούλια   ή  δέντρων, κυρίως όταν πηγαίναμε τα κατσικούδια για βοσκή - παιχνίδι! Στου Γιφυρούδ, στου Τζιμπίζ Μπαλαρί, στου Νασ του Λάκου και φυσικά κάθε μαχαλάς είχε και τον δικό της βοσκότοπο - αντάμωμα.
·       τα στεφάνια με τις κλούτσες και δώστου γύρα το χωριό!
·       Τα χαρτόνια στις ρόδες των ποδηλάτων για να κάνουν θόρυβο - όταν βέβαια άρχισαν να αποκτούνται ποδήλατα.
·       Αργότερα και κάποια του εμπορίου, όπως το τάκα - τάκα.

Κυνήγι  -  παιχνίδι

·       Τσιαταλούδα με  λάστιχο
·       Τουζάκι για σκυλιά.
·       Πανέρι - κουφινούδ με το κανάπ για τράβηγμα, στον χιονιά για σπουργίτια.
·       σπρέγλα - τόξο
Υπήρχαν όμως και διάφορα έθιμα που έμοιαζαν επίσης με παιχνίδια!

·       Το παμπόρ (χαρταετός), μεγάλη ιστορία και το φτιάξιμο και το πέταγμα, που φυσικά κρατούσε όλη την άνοιξη κι όχι μόνο την Αποκριά.
·       Το κόψιμο της χόινας για το Χριστουγεννιάτικο δέντρο
·       Πιτούδες  από κερί που έκαναν οι μανιές για τη Μ. Εβδομάδα,
·       Χελιδόνα - που θαυμάσια βιώσαμε στο φετινό χορό!
·       Κάλαντα ... απ` άκρη σ` άκρη του χωριού και γέμιζε η σακούλα αμύγδαλα και καρύδια.
·       Λαζαρίνες
·       Καρναβάλια, στα Θεοφάνια.
·       Ο σαλπιγκτής και τα τύμπανα του σχολείου για την παρέλαση.
·       Το λουκούμι μετά την παρέλαση!
·       "Τα εικονίσματα", περιφορά των εικόνων στο "Σταυρό"  του Αγίου Πνεύματος.
·       Ο αγιασμός από τον παπα-Γιάννη.
·       Τα θελήματα και τα τάματα σε τενεκέδες στάρ και το μάζεμα με το γαϊδούρι του  παπά γυρίζοντας  στο χωριό.
·       Τα μαντηλούδια και τα εξαπτέρυγα, στις νεκρώσιμες τελετές, ( είχα μαζέψει αρκετά).
·       Το άναμμα της λαμπάδας με το "Άγιο Φως"  πριν την Ανάσταση.
    Σταθερά πρώτος στην Ωραία Πύλη, με το "Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός και δοξάσατε Χριστόν τον αναστάντα εκ νεκρών", για χρόνια πολλά ο Χάρης ο Τσιρωνής!
·       Τα κουλικούδια και τα σαραγκλί, ο κριτσμας στα χαρούμενα γεγονότα.
·       Το τρέξιμο στα βαφτίσια!!
·       Το "ξύρισμα" του γουρουνιού!
·       "χελώνες", μάζεμα στο κουί για να πουληθούν στους Γερμανούς.
Μόδα
·       Μάλτα  πανταλόνν   και  λάστιχα   παπούτσια.
·       Κούρεμα γουλί και η φουντούδα!
Συνήθειες - δλειες της χρονιάς

·       Κόψιμο πουρναριών για τον ξυλόφουρνο και το ψήσιμο του ψωμιού.
·       Κόψιμο ξύλων  για τις ξυλόσομπες. 

·       Το κουρκούμ, κάθε άνοιξη το κούρεμα των κοπαδιών για το μαλλί τους.
·       Το μπούρντισμα του γουρουνιού, ποιος δε θυμάται τον  Μπαρμπα - Αδάμ με το σουγιαδάκι του!
·       Η επίσκεψη στου πουρτσιάδ!
Τις γίδες, τις θηλυκές κατσίκες τις πήγαιναν για ζευγάρωμα στον τράγο.

·       Ο "γελαδάρης" του χωριού, ο βοσκός των αγελάδων.
    Κάθε πρωί ο γελαδάρης, διερχόμενος απ` τον κεντρικό δρόμο του χωριού, απ` του λάκου του Λιά ως τη Λυγαρούδα, έπαιρνε στην επίβλεψή του την κάθε μια αγελάδα που την έβγαζε από το σπίτι εκείνη τη στιγμή ο νοικοκύρης της. Όλο το κοπάδι πλέον που δημιουργούνταν, το έβοσκε στο Μυρά - στη βάλτα ως το σούρουπο. Επιστρέφοντας άφηνε  τα ζώα  στα αντίστοιχα σπίτια τους. Τον βοσκό αυτό τον πλήρωναν όλοι μαζί οι χωριανοί που έδιναν τα ζώα τους για βοσκή.  
·       "το διάστημα",
 η προετοιμασία για τον αργαλειό, με τα νήματα στην αυλή.
Τί όμορφη εικόνα!!! Μια αυλή γεμάτη χρώματα!  Μαζευόταν γυναίκες φίλες,  συγγένισσες, γειτόνισσες! ...σαν να τις βλέπω, σα τώρα, τη μάνα, τη Νάσου, την Αξαΐνα, τη  Βανθή, τη Σοφία, τη Δέσπω  με τα φουστάνια γυρισμένα στη μέση και το σιαμί να κρέμητι χαλαρό κι να τραβούν τα νήματα απ` άκρη σ` άκρη στην αυλή! Η ίδια εικόνα σε κάθε γειτονιά με τις μανιές, τις σιουμφάδις, την μπόζια!

·       Οι πυραμίδες με τις σουσαμίγκες!
 Να στεγνώσουν για να κοπανιστούν και πάρουμε το σουσάμι.

·       Η πατόζα, στο χώρο που είναι το γήπεδο τώρα, με τα δεμάτια βουνά από τα θερισμένα σιτάρια και κριθάρια.



Το λούνα παρκ των παιδικών μας χρόνων

·       Ανέβασμα  στη  σβάρνα με το άλογο,  στο χωράφι στην φυτεία του καπνού.
·       Κούνια στην γκριντά, στην καρυδιά με το φόρτωμα και το καπάκι από το κάρο.
·       "Τραμπολίνο"  στη  γιόντζια  και  στο βίκο παν στου κάρου.

·       "το κινητό τσίρκο"!!! 
   Ο αρκουδάρς με την αρκούδα και τα μαϊμουνούδια!!! Γύρα στο χωριό, απ` αυλή σ`αυλή να βγάλ μεροκάματο. Με το νταϊρέ και τα τραγούδια του κι όλα τα παιδιά του χωριού από πισ και φυσικά το ασταμάτητο γαύγισμα απ` τα σκλιά!!!
...Μάρω για δείξε πως χτενίζεται η Βουγιουκλάκη!!! ...για κάμε πως κοιμάται η γριά στ` αλώνι! ... για κάμε δυο τούμπες! Κάνε αυτό κάνε εκείνο, νταμπ κι νταμπ το νταϊρέ, βήμα βήμα παραπίσω, ... πάρτουν του αρκουδάρ μες του κουί !!!
...είναι να μην γελάς ακόμη κι ας μην είσαι παιδί!

·       Ο κινηματογράφος!!! 
   Προβολές στην πουλιάνα, στα ντουβάρια του Συνεταιρισμού από το στρατό. 
   Στη συνέχεια από τον Μεσαδιώτ στο καφενείο του Βλάχου, στην αυλή μας καλοκαιρινή περίοδο  με το τσιαντούρ για οθόνη.
   Συστηματικά πλέον προβολές ταινιών στου Οικονομίδη  την "αίθουσα".
   Φυσικά όλοι θα θυμόμαστε και τον  αγώνα  για είσοδο χωρίς εισιτήριο!



"Απεριτίφ"
·       Η σκορδαλιά στο τσιαντούρ, στην γκουρνιτσιά  ή στη συκιά. 
·        Το σουρμπέτ!
·        Το ματάν (ξυνόγαλο)

       Απογευματινό 
·       ζάχαρη στο βρεγμένο ψωμί!
·       Σάλτσα και ψωμί!
·       Λάδι και ρίγανη στο ψωμί!  
·       Ριτσιέλια  με πικμέζι στο ψωμί!
Σημαντικά  γεγονότα

·       Η καπνοπούληση.
  Η πλατεία στη Μπάρα είχε την τιμητική της για τέσσερις - πέντε μέρες.
  Όλο το χωριό στο πόδι. Δεν υπήρχε Νικοκλειανός που να μην τον δεις αυτές τις μέρες.
  Ο κόπος όχι μιας χρονιάς, αλλά και δεκαπέντε μηνών κάποιες φορές, να κρίνεται σε τρία - τέσσερα νυχτέρια, ξημερώματα πάντα, με μεγάλη αγωνία. Εύκολα από τα χαμόγελα και τις προσδοκίες, οι καπνέμποροι σε οδηγούσαν στη θλίψη και την απογοήτευση. Δύσκολες μέρες για όλη την οικογένεια. Πέρα από την δυσκολία της καλλιέργειας του καπνού κι μόνο η καπνοπούληση οδήγησε πολλούς κατοίκους στη μετανάστευση. 
·       Η προσωπική εργασία των κατοίκων για έργα στο χωριό κάθε άνοιξη.

·       Οι γάμοι, που κρατούσαν τουλάχιστον δυο βδομάδες.

·       Το παζάρ της Νιγρίτας
    Κάθε Σάββατο γινόταν και γίνεται ακόμη, το παζάρ στη Νιγρίτα. Με το γαϊδούρ, το κάρο ή το λεωφορείο κι αργότερα με το τρακτέρ πήγαιναν οι χωριανοί για όλα όσα δεν παρήγαγαν στου παζάρ. Μεταξύ των άλλων σημαντικό ήταν να αγοράσουν "φιντούλα" - το φρέσκο ψωμί από τον φούρνο, ζεστό, μαλακό, λαχταριστό σε σύγκριση με της εβδομάδας ξερό ζυμωτό του σπιτιού.  Όσοι είχαν δυνατότητα έτρωγαν και κανένα σουβλάκι!

Τα σημαντικά πρόσωπα
 των παιδικών μας χρόνων

  Εκτός από τους γονείς μας, τους παππούδες, τους μπαρμπάδες, τους συγγενείς μας, σπουδαίο ρόλο έπαιζαν στην καθημερινότητά μας κι άλλα πρόσωπα του χωριού εκείνη την εποχή, όπως:
·       Ο παπα - Γιάννης
·       Οι δάσκαλοί μας και κυρίως αυτοί που ήταν για πολλά χρόνια και κάτοικοι της Νικόκλειας.
·       Ο Τέλης ο κλητήρας
·       Οι εκάστοτε πρόεδροι
·       Η γραμματέας του χωριού Βαγγελίτσα κι ύστερα ο γραμματέας Γκουγκούδης.
·       Οι αγροφύλακες
·       Ο "Υβρόπς", ο υδρονομέας
·       Ο Παπαδιός, ο σόμπατζης.
·       Ο Νέστωρας ο καροποιός.
·       Ο Άγγελος ο σιδεράς.
·       Ο Γκάιταζης ο κουρέας
·       Ο Ντινούδης ο Κουρέας
·       Ο Αποστόλης ο φωτογράφος
·       Ο μπαρμπα - Γιάννης με το μαντολίνο
·       Ο Γιάνκος, ο πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομάδας, τρακτέρ - πλατφόρμα και γύρα τα χωριά, με πρωταγωνιστή πάντα την "Πιπεριά".

       ( Σίγουρα θα υπάρχουν κι κάποιοι άλλοι συγχωριανοί, που είτε με διαφεύγουν, είτε ήταν σε γειτονιά που δεν τους έζησα τόσο που να τους θυμάμαι. Ωστόσο όποιος μου τους κατονομάσει θα τους αναφέρουμε οπωσδήποτε).

Πολλοί πλανόδιοι πωλητές,
          όπως:
·       Ο Θανασός ο ψαράς με το μουλάρι, ...σίρκες, τσιρόνια!
·       Ο Τάκης, ο μανάβης
·       Ο  σταμνάς με το μεγάλο το κάρο, ...τις στάμνες, τα σταμνούδια, τα λαήνια!
·       Ο παγωτατζής με το τρίκυκλο, που έφτανε στην ώρα του, ακόμα και στον Αϊ-Θανάση.
·       Ο "χοντρός" με τις τουλούμπες
·       Ο Γραμμάδας
·       Ο Τιμόθεος
·       Ο πεταλωτής, κάθε Κυριακή πρωί μπροστά στο Συνεταιρισμό.
·       Ο Τάκης, ο καρεκλάς
·       Οι γανωτζήδες - Καλαθοπλέκτες (Ρομά / Τσιγγάνοι, γάνωναν τα οικιακά σκεύη, έφτιαχναν και πουλούσαν τα πανέρια, τα καλάθια και τα κοφίνια).
·        Φυσικά οι Νταουλτσήδες με τους ζουρνατζήδες!

                                                                                                                                                             

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου